Thiền đích thực là gì

THIỀN

Cách đáp ứng khác là đối diện với nó, suy ngẫm về nó, sống cùng với nó, là nó. Đó là điều Phật đã làm dưới gốc cây bồ đề - đó là điều tất cả các Thiền nhân đã từng làm qua nhiều thời đại.

Thiền đích xác là gì? Đối diện với chán là thiền. Thiền nhân thường hay làm gì? Ngồi im lặng, nhìn vào rốn mình, hay quan sát việc thở của mình, người đó đang được giải trí bằng những điều này, bạn nghĩ vậy sao? Người đó cực kì chán! Đó là lý do tại sao các Thiền sư cứ đi với chiếc gậy trong tay – bởi vì những người chán nhất sẽ rơi vào giấc ngủ. Không có cách trốn nào khác, cho nên chỉ mỗi cách trốn còn lại: ít nhất họ có thể rơi vào giấc ngủ. Họ không thể trốn được. Bản thân họ đã trở thành, theo cách riêng của họ, một phần của việc huấn luyện và kỷ luật thiền – họ không thể trốn được. Nhưng một cách trốn bao giờ cũng sẵn có: Bạn có thể rơi vào giấc ngủ, thế thì bạn quên hết tất cả về nó. Đó là lý do tại sao trong thiền người ta cảm thấy buồn ngủ.

Toàn thể nỗ lực trong thiền là thế này: Chán nhưng không trốn khỏi nó; và giữ tỉnh táo, bởi vì nếu bạn rơi vào giấc ngủ bạn đã trốn rồi. Giữ tỉnh táo! Quan sát nó, chứng kiến nó. Nếu nó có đó, thì nó có đó. Nó phải được nhìn vào, tới chình cốt lõi của nó.

Nếu bạn cứ nhìn vào cái chán mà không trốn đi, bùng nổ sẽ tới. Một ngày nào đó, bỗng nhiên, nhìn sâu vào trong cái chán, bạn thấm vào cái không của riêng mình. Chán chỉ là cái vỏ, cái bình chứa mà trong đó cái không bên trong của bạn được hàm chứa. Nếu bạn trốn khỏi chán, bạn đang trốn khỏi cái không tiêng của mình. Nếu bạn không trốn khỏi cái chán, nếu bạn bắt đầu sống với nó, nếu bạn bắt đầu chấp nhận nó, đến chào nó…Đó là điều thiền tất cả là gì: đón chào chán, đi vào nó theo cách riêng của người ta; không chờ đợi nó tới mà tìm kiếm nó.

Ngồi hàng giờ theo tư thế yoga, chỉ quan sát việc thở của mình, người ta thấy chán lắm. Và hoàn thể huấn luyện của thiền là ở chỗ nó giúp cho việc chán. Trong Thiền viện bạn phải dậy mọi ngày vào đúng giờ buổi sáng – mọi ngày, hết năm nọ tới năm kia. Chẳng thành vấn đề mùa hè hay mùa đông. Bạn phải dậy sớm, vào ba giờ sáng, bạn phải tắm. Bạn phải uống cùng loại trà, và bạn phải ngồi… Cùng tư thế phải được tuân theo lặp đi lặp lại. Và cả ngày cũng theo một thường lệ rất cố định: bạn sẽ ăn bữa sáng vào giờ nào đó, và thế rồi bạn lại thiền, thế rồi bạn sẽ lại ăn vào giờ nào đó – và cùng thức ăn! Mọi thứ đều giúp cho chán.

Và cùng quần áo ấy, cùng tu viện ấy, cùng thầy ấy  mọi ngày với cây gậy trong tay đi quanh. Mọi ngày vào buổi tối bạn phải đi một chầu với thầy. Và câu hỏi được trao cho là câu hỏi chán thế để mà thiền: “Tiếng vỗ tay của một bàn tay là gì?” Chỉ nghĩ về nếu – nó sẽ làm bạn phát điên! Tiếng vỗ tay của một bàn tay là gì? Không có câu trả lời cho nó, bạn biết điều đó; mọi người đều biết không có câu trả lời cho nó. Mà thầy thì cứ khăng khăng, “Cứ lặp lại, cứ thiền về nó đi.”

Điều đó tất cả đã được thu xếp kĩ lưỡng. Chán phải được tạo ra – mạnh mẽ, cực mạnh. Chán phải được cho phép toàn bộ nhất có thể được, phải được giúp đỡ, được hỗ trợ từ mọi phía. Cùng buổi tối, cùng công việc, cùng việc tụng mật chú. Đồng thời bạn lại phải đi ngủ… và điều này cứ tiếp diễn, cái bánh xe này. Trong vòng vài ngày bạn hoàn toàn chán và bạn không thể trốn thoát được. Không có cách nào để trốn cả. Bạn không thể đi xem phim, bạn không thể xem TV; bạn không thể có cái gì giúp bạn né tránh nó. Bạn bị ném đi ném lại vào trong nó.

Dũng cảm lớn là cần để đối diện với nó. Nó gần giống như cái chết; thực tế, còn khắc nghiệt hơn là cái chết, vì cái chết tới khi bạn đi vào vô thức. Còn bạn vẫn đang khuấy lên đủ mọi chán. Cái gì xảy ra? Đây là bí mật của mọi việc thiền: Nếu bạn cứ quan sát, quan sát, quan sát, chán trở nên ngày một lớn hơn, ngày một mạnh hơn, thế rồi tới đỉnh. Không cái gì có thể diễn ra mãi mãi được – có một điểm tại đó bánh xe quay. Nếu bạn có thể đi tới chính cực điểm đó, tới chính đỉnh cao đó, thế thì thay đổi, biến đổi – chứng ngộ, tỏ ngộ, hay bất kỳ cái gì bạn muốn gọi nó – xảy ra. Thế thì một ngày nào đó, bỗng nhiên, chán trở  thành quá nhiều. Bạn bị ngộp thở, bạn gần như bị nó giết chết. Bạn bị bao quanh bởi đại dương chán. Bạn bị tràn ngập bởi nó và dường như không có cách nào để trốn thoát. Chính sự mãnh liệt và tính toàn bộ của nó, và bánh xe quay. Bỗng nhiên chán biến mất và có tỏ ngộ satori, samadhi. Bạn đã đi vào cái không của mình.

 Bây giờ sẽ không còn chán gì nữa. Bạn đã thắng chính cái không của cuộc sống. Bạn đã biến mất – ai có thể bị chán đây? Với cái gì? Bạn không còn tồn tại nữa. Bạn đã triệt tiêu.

Bạn hỏi: “Chán đích xác là cái gì?”

Một hiện tượng tâm linh lớn lao. Đó là lý do tại sao con trâu lại không chán; chúng trông hoàn toàn hạnh phúc và vui vẻ. Chỉ con người mới chán. Và trong con người, nữa, chỉ những người rất tài năng và thông minh mới chán. Người ngu không chán. Họ hoàn toàn hạnh phúc làm việc của mình, kiếm tiền, tạo ra số dư ngân hàng lớn hơn, nuôi nấng con cái, sinh đẻ, ăn, ngồi trong rạp chiếu phim, đi tiệm ăn, tham dự cái này cái nọ. Họ đang hưởng thú! Họ không chán. Họ là những kiểu thấp nhất; họ thực sự thuộc về thế giới của trâu. Họ còn chưa là người.

Một người trở thành con người khi người đó bắt đầu cảm thấy chán. Bạn có thể thấy điều đó: Đứa trẻ thông minh nhất sẽ là đứa trẻ chóng chán nhất – bởi vì chẳng cái gì có thể giữ sự chú ý của nó lâu được. Chẳng chóng thì chầy nó sẽ tình cờ bắt gặp những sự kiện và hỏi, “ Bây giờ cái gì đây? Cái gì nữa? Cái này được kết thúc rồi. Cháu đã thấy đồ chơi này rồi, cháu đã nhìn vào trong nó, cháu đã mở nó ra, cháu đã phân tích nó, bây giờ cháu được kết thúc rồi – cái gì nữa?” Đến lúc nó trở thành thanh niên, nó đã chán.

Phật đã hoàn toàn chán. Ông ấy đã rời bỏ vương quốc của mình khi ông ấy chỉ mới hai mươi chín tuổi, đỉnh điểm thời thanh niên của ông ấy. Ông ấy đã hoàn toàn chán – với đàn bà, với rượu, với của cải, với vương quốc, với mọi thứ. Ông ấy đã thấy tất cả, ông ấy đã nhìn đi nhìn lại. Ông ấy đã chán. Ông ấy đã từ bỏ thế giới không phải bởi vì thế giới sai, nhớ lấy. Về truyền thống người ta nói rằng ông ấy đã từ bỏ thế giới bởi vì thế giới xấu – điều đó tuyệt đối vô nghĩa. Ông ấy đã từ bỏ thế giới bởi vì ông ấy đã trở nên chán thế với nó.

Nó không xấu, nó cũng chẳng tốt. Nếu bạn thông minh, nó là chán. Nếu bạn ngu, bạn có thể tiếp tục. Thế thì đó là vòng quay ngựa gỗ; thế thì bạn cứ đi từ cảm giác này sang cảm giác khác. Bạn quan tâm tới những điều tầm thường và bạn cứ lặp lại – bạn không thể thấy rằng hôm qua bạn đã làm điều này, và hôm nay cũng thế, và bạn đang tưởng tượng làm cùng điều đó ngày mai. Bạn phải thực sự không thông minh. Làm sao thông minh có thể tránh được chán? Điều đó là không thế được. Thông minh nghĩa là thấy mọi thứ như chúng đang đó.

Phật đã bỏ thế giới do chán; hoàn toàn chán, ông ấy chạy xa khỏi thế giới. Và ông ấy đã làm gì trong sáu năm ngồi trong những khu rừng đó? Ông ấy đã ngày càng chán hơn. Bạn có thể làm gì, khi ngồi trong rừng? Quan sát hơi thở của mình, nhìn vào rốn mình, ngày nọ ngày kia, năm nọ năm kia. Ông ấy đã tạo cho cái chán lên tới đỉnh tối thượng của nó, và một đêm nó biến mất. Nó biến mất theo cách riêng của nó.

Nếu bạn đạt tới đỉnh… chỗ rẽ tới. Nó tới! Và với chỗ rẽ đó của sóng triều, ánh sáng đi vào bản thể bạn – bạn biến mất, chỉ ánh sáng còn lại. Và với ánh sáng, vui vẻ tới. Bạn tràn đầy vui vẻ - bạn không có, nhưng tràn đầy vui vẻ chẳng vì nguyên nhân nào cả. Vui vẻ đơn giản bùng lên trong bản thể bạn.

Người thường vui có lý do – người đó đã trong tình yêu với người đàn bà mới hay người đàn ông mới và người đó vui. Vui của người đó là tạm thời. Ngày mai người đó sẽ chán người đàn bà này và người đó sẽ bắt đầu tìm người đàn bà khác. Người thường vui bởi vì người đó kiếm được chiếc xe mới; ngày mai sẽ phải tìm chiếc xe khác. Nó cứ diễn ra mãi…và người đó chẳng bao giờ thấy ra vấn đề của nó, rằng bao giờ, chung cuộc, người ta đều chán.Làm bất kì cái gì – chung cuộc bạn sẽ chán, mọi hành động đều đem tới chán. Người thông minh thấy điều đó. Bạn càng thấy điều đó sớm, bạn càng biểu lộ thông minh hơn.

Thế thì cái gì còn lại? Thế gì chỉ mỗi chán là còn lại, và người ta phải thiền về nó. Không có cách nào trốn khỏi nó. Thế thì đi vào nó đi, xem nó dẫn đến đâu. Và nếu bạn có thể giữ việc đi vào nó, nó dẫn vào chứng ngộ đấy.

Chỉ con người mới có khả năng chán, và chỉ có con người mới có khả năng chứng ngộ.

OSHO