“Cà phê chờ” ở Việt Nam, có thể không?

"Hai người bạn đến quán cà phê, gọi món xong, họ đến chỗ ngồi. Lúc đó có hai người nữa bước vào quán, họ đến quầy và gọi:

- 5 Cà phê. 2 ly cho chúng tôi và 3 “Cà phê chờ” nha!
Một anh trong hai người đầu tiên quay sang hỏi bạn mình:
- Ủa, “Cà phê chờ” là gì vậy?
- Chờ xíu nữa cậu sẽ thấy! – Cậu ấy trả lời
Vài người nữa bước vào. Có hai cô gái vào mua 2 ly cà phê rồi quay ra. Tiếp theo là ba ông luật sư, họ mua 3 ly và trả thêm tiền cho 4 ly “Cà phê chờ” nữa.
Cậu bạn kia vẫn đang tự hỏi “Cà phê chờ" là gì thì đột nhiên có một bác lớn tuổi bước vào. Bác mặc một bộ quần áo đã cũ sờn, có vẻ là một người hành khất. Bác đến quầy hỏi:
- Quán có ly "Cà phê chờ" nào không anh?
Sau đó nhân viên đưa cho bác  một ly cà phê và bác không phải trả tiền cho ly cà phê đó. Bác tìm chỗ ngồi rồi từ từ nhấm nháp vị cà phê, trên gương mặt thấp thoáng một nụ cười "

“Cà phê chờ” là một nét văn hóa đẹp khởi nguồn từ vùng Naples của Ý. Khi đến mua cà phê, người ta có thể trả thêm tiền cho vài ly cà phê hoặc món ăn nữa nhưng không lấy chúng đi. Phần này sẽ dành cho những người nghèo, hành khất hoặc bất cứ ai không đủ khả năng chi trả. Nét đẹp này từ Ý đã lan rộng ở nhiều nơi trên thế giới như: Anh, Mỹ, Úc, Ca-na-da, Ru-ma-ni, Bỉ, Hà Lan, Na Uy, Hung-ga-ri, Ai-len, Thụy Điển, Phần Lan… Vậy, nét văn hóa này có thể tồn tại và phát triển ở Việt Nam hay không?

Nếu bạn nói KHÔNG, tôi có thể hiểu. Điều đầu tiên người ta e ngại chính là sự không trung thực của cả người bán hàng và người dùng những phần “chờ” đó. Cụ thể là người mua “Cà phê chờ” sẽ lo rằng người bán hàng sẽ chiếm dụng khoản đó thay vì tiền của họ có thể giúp đỡ đến tận tay những người khó khăn. Rồi họ cũng lo rằng sẽ thật phí tiền và cả lòng tốt của mình nếu những người dùng “Cà phê chờ” chỉ giả vờ để được ăn, uống miễn phí.

Khó trách vì sao người ta có những ý nghĩ tiêu cực đó, bởi chúng ta đang sống trong một xã hội quá xô bồ với nhân cách và đạo đức con người ngày càng tha hóa: người có tiền lại kiếm tiền bằng cách giả tật nguyền, than khóc hoàn cảnh khó khăn giả tạo, thậm chí dùng bạo hành với trẻ em… để xin tiền. Ngay cả chém giết người quen, người thân chỉ để cướp một số tiền nhỏ cũng dám làm. Quá nhiều hành động vô đạo đức diễn ra hàng ngày trước mắt khiến người ta chai lạnh và mất lòng tin ở nhau. Nếu có những mạnh thường quân muốn giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn thì họ sẽ đóng góp ở những tổ chức tình nguyện, hoặc đi làm từ thiện để đảm bảo rằng tiền của họ được sử dụng đúng mục đích. Vì vậy có thể nói, những phần “Cà phê chờ” này sẽ không khả thi vì sẽ chẳng ai bỏ tiền ra mua đâu?!

Một chàng trai vừa nhận khoản tiền anh thắng được từ một cuộc thi thì một người phụ nữ bồng một đứa bé đến xin anh cứu giúp vì đứa bé đang bị bệnh hiểm nghèo. Anh không ngần ngại trao cho người phụ nữ khoản tiền mà anh vừa có được. Một lúc sau, có người đến nói với anh rằng anh bị lừa rồi, đứa bé đó chẳng có bệnh gì cả. Anh chỉ mỉm cười nói: “Nhưng cũng may là không có đứa trẻ nào bị bệnh”.

Không cần một khoản tiền lớn, một ly sữa hay chỉ một nụ cười cũng có thể tạo nên điều kỳ diệu.

Tất nhiên có nhiều cách nhìn đa chiều cho những câu chuyện trên nhưng điểm sáng nhất vẫn chính là tình yêu thương giữa con người với con người. Và không ít người trong số chúng ta vì những việc tồi tệ xảy ra với bản thân hay những người  xung quanh mà quên đi điều đó. Đồng tiền đã cho đi mà vẫn khiến ta lo lắng cũng vì ta vẫn chỉ biết lo nghĩ cho mình chứ không phải vì người khác. Kiểu như một nhãn hàng bỏ tiền ra đi làm từ thiện nhưng thực chất chỉ tranh thủ để quảng cáo thương hiệu.

Nếu có cơ hội làm chủ một quán thức ăn/ thức uống, tôi sẽ áp dụng “Cà phê chờ”. Bài viết này cũng chính là một sự nhắc nhở với bản thân tôi.

Nếu không có ai mua “Cà phê chờ”: không phải lo vì thực tế là không hề ảnh hưởng đến hoạt động của quán, hơn nữa việc giúp đỡ người khác là sự tự nguyện. Và vẫn có rất nhiều cách để có được sự tin tưởng của người mua.
Nếu không ai đến nhận “Cà phê chờ”: cộng dần vào mỗi ngày, hoặc cứ sau một khoảng thời gian sẽ tổng kết để làm từ thiện và sẽ để bảng thông báo ở quán. Cũng có nhiều cách để hạn chế sự không trung thực của người nhận (nếu quá đáng –  đang nghĩ đến một số thể loại giang hồ, bạo hành các kiểu).

Một khoản tiền nhỏ bạn bỏ ra đôi khi có thể thay đổi cuộc đời của một con người. Tại sao không?
Căn bản nếu đã muốn thì ta sẽ tìm được cách thôi. Giữa một xã hội mà người ta thường nhìn nhau, nhìn nhiều thứ rồi lắc đầu (ngầm), “chậc” một tiếng  hay thở dài  thì cần lắm một nét đẹp văn hóa dù nhỏ nhoi, dù “bất khả thi” thì cũng nên có một lần. Cũng như vài que diêm thì làm sao đủ sưởi ấm nhưng cô bé vẫn đốt từng que một, đó là ánh lửa ấm áp của hy vọng, của hạnh phúc dù nhỏ vẫn rực sáng giữa đêm đông.

Cầu chúc cho mỗi chúng ta giữ được tấm lòng nhân ái dù rằng cuộc đời vẫn đầy rẫy chuyện thị phi.