Các cặp phạm trù Âm Dương trong thực phẩm mùa đông
Việt Nam nắm trong đới khí hậu nhiệt đới nóng ẩm gió mùa nên thích hợp với rất nhiều loại rau củ quả. Được thừa hưởng sự phong phú vô cùng tận của thiên nhiên nên ông cha ta đã tích luỹ 1 kho tàng đồ sộ những món ăn mang hương vị quê hương vô cùng đặc sắc. Các món ăn vô tình hay hữu ý là sự kết hợp khéo léo vô cùng của nguyên lý Âm Dương.
- Củ cải và rau cải
Rau cải nằm ở phía trên nên âm hơn so với củ cải nằm ở dưới mặt đất.
Rau cải tính hàn (lạnh), nên trong các món ăn như rau cải xào, hay canh cải người ta thường cho thêm chút gừng vừa để cho thơm vừa để thêm chút ấm nóng cho món ăn trở nên quân bình hơn
Củ cải có tính lạnh, vị cay khi sống có tính phá tán, khi nấu chín có tính nóng ấm, bổ máu. Khi bị xoang hay kết đờm trong cổ họng nên dùng củ cải sống hoặc trần qua để giúp tan đờm nhờ tính phá tán của củ cải sống. Khi bị nóng phổi (ho, rát) nên dùng củ cải nấu chín làm bổ phổi, mát phổi.
- Củ sen và hạt sen
Củ sen rỗng bên trong, có tính bổ phổi, tính mát, vị ngọt. Củ sen khi nấu lâu trên lửa hoá tính ấm. Khi bị ho theo kinh nghiệm thực dưỡng lấy củ sen và củ cải trắng vắt lấy nước cốt uống có thể thêm chút gừng cho ấm. Hạt sen vị ngọt tính mát. Hạt sen ở phía trên nên âm hơn so với củ sen chìm ở dưới. Khi nấu canh củ sen thêm vài hạt sen cho quân bình âm dương trên dưới.
- Củ khoai lang và lá khoai lang
Củ khoai lang nằm dưới đất tính nóng gây ợ chua, tạo axit, có nhiều chất xơ giúp nhuận tràng. Lá khoai, ngọn khoai ở trên tính lạnh dễ gây lạnh bụng. Luộc củ khoai (âm hơn) nên ăn với canh ngọn khoai và tép (ruốc tôm nhỏ) (dương hơn).
- Bí đỏ và bí xanh
Bí đỏ tính nóng, bí xanh tính lạnh. Bí xanh âm hơn nên nấu với tép, tôm dương hơn để tạo nên món ăn quân bình âm dương. Bí đỏ (dương hơn) nên xào với tỏi (âm hơn) khi chuẩn bị bắc ra thì thêm chút hành lá (âm) tạo nên món ăn rất thơm ngon bổ dưỡng.
- Củ cà rốt và củ cải trắng
Củ cà rốt dương hơn so với củ cải trắng. Củ cà rốt có tính bổ máu, củ cải trắng phá máu làm cho máu loãng. Tuy nhiên củ cà rốt dùng nhiều gây vàng da nên dùng kết hợp với củ cải. Đĩa rau củ luộc nên có củ cà rốt, củ cải trắng, củ dền đỏ luộc vừa bắt mắt lại vừa đầy đủ dinh dưỡng.
- Củ ngưu bàng và củ cải trắng
Củ ngưu bàng và củ cải trắng đều nằm dưới đất, đều có màu trắng. Tuy nhiên thời gian sinh trưởng của củ ngưu bàng lâu hơn (khoảng 2 năm) trong khi đó củ cải trắng chỉ khoảng 3 tháng. Do đó củ ngưu bàng dương hơn so với củ cải trắng.
Đề phân biệt âm dương trong các loại thực phẩm phải lưu ý:
- Hạt to âm hơn so với hạt nhỏ
- Màu nhạt âm hơn so với màu đậm
- Đồng bằng dương hơn so với miền cao
- Dài âm hơn so với tròn
- Về mặt năng lượng, năng lượng tụ nhiều nhất vào chỗ trũng hơn, thấp hơn, tụ vào bên trong lõi nên năng lượng dương ở bên trong, năng lượng âm dần từ trong ra ngoài.
Trong một cuốn sách của Tiên sinh Ohsawa nhan đề "Kenko to Kofuku e Goshotai" (Mời bạn bước vào sức khoẻ và hạnh phúc) trong đó ông ghi Chế độ dinh dưỡng tiêu chuẩn cho người Việt Nam bình thường là 60% gạo lứt muối mè, 30 % rau củ, 10% trái cây nhưng người bệnh thì phải ăn 100% gạo lứt muối mè. Tiên sinh giải thích Việt Nam là xứ nhiệt đới nên dân cư cần ăn uống hơi Âm một chút, vả lại Việt Nam rất giàu thực vật, có hơn 1000 loại rau củ tốt lành, trong khi Nhật Bản chỉ có độ 500 loại. Ngài kết luận: "Vậy tại sao không thụ hưởng những gì thiên nhiên đã ban cho?"
Nguyệt Hiền Như biên tập
