Đạo nấu ăn

Thiền sư Tử Bá
Thích Tuệ Thông dịch

    Phật dạy: Phàm là đất của Tam Bảo, chỗ lo tạo ra ẩm thực cúng dường Phật Pháp Tăng, gọi đó là Hương Tích Trù ( nhà bếp Hương Tích – Tích này có trong kinh Duy Ma). Cho nên người tạo ra thức ăn nước uống mà đức chẳng hiểu, sáu vị chẳng rành, và ba nghiệp thân, khẩu, ý của mình chẳng thanh tịnh thì chỗ tạo ra thức ăn, chẳng gọi là Hương Tích Trù, mà gọi là Uế Tích Trù (nhà chứa nhơ uế).
    Những gì gọi là ba đức? Đó là đức thanh tịnh, đức mềm nhuyễn, đức đúng pháp. Những gì gọi là sâu vị? Đó là vị lạt, mặn, cay, chua, ngọt, đắng. Bởi vì thức ăn dâng cúng Phật và Tăng, nếu chẳng tinh khiết, chẳng loại bỏ vật tanh hôi, liền mất đi đức thanh tịnh. Nếu chẳng chế biến tinh tế, có chút thô nhám, liền mất đi đức mềm nhuyễn. Nếu chẳng tùy thời sắp đặt món ăn cho thích hợp (thời tiết lạnh chọn thức ăn có tính nóng, thời tiết nóng chọn thức ăn có tính mát), chế tạo cho thích hợp, mặc tinh sơ lược, và chưa cúng mà thức ăn đã sủi bọt hôi thiu, liền mất đi đức đúng pháp.

    Lại nữa, ba đức nếu không có sáu vị điều hòa, cũng chẳng thành tựu. Bởi vì vị lạt là thể của các vị, vị mặn tính của nó nhuận trơn hay thắm nhuần đến da thịt cho nên chất dùng để phân phát các vị, phải lấy muối làm đầu. Vị cay tính của nó nóng, hay làm ấm tạng phủ. Cho nên chất kích thích các vị là cay. Vị chua tính của nó là mát, hay giải trừ chất độc trong các vị. Cho nên chất dùng phối hợp của các vị là chua.  Vị ngọt tính của nó hòa nhã, có khả năng điều hòa tỳ vị. Cho nên chất làm ngon miệng là vị ngọt. Vị đắng tính của nó là lạnh, hay giải trừ khô nóng trong tạng phủ. Cho nên chất làm cho các vị keo lại là vị đắng. Các ông ngay nơi ba đức sáu vị quán xét kỹ lưỡng, biết rõ chỗ tôi nói về tính chất của ba đức và sáu vị như thế, lại dùng thêm tâm vô ngã, vô nhân, vô chúng sinh, vô thọ giả. Thống lãnh sáu căn và tứ chi (hai tay hai chân), siêng năng mạnh mẽ khéo léo, lo nấu nướng tạo ra ẩm thực cúng Phật và Tăng. Công đức của người này, giả sử dùng bảy báu đầy khắp hư không, bố thí đến vô lượng kiếp, chẳng sinh tâm mệt mỏi hối tiếc, cùng so sánh với nhau, công đức của bố thí chẳng bằng phần vạn của người tạo ra ẩm thực. Tại vì sao? Vì ba đức không thiếu, sáu vị không mất. Những thức ăn này, nếu chạm vào lỗ mũi Phật, vào miệng của Tăng, như được ngửi mùi thơm chiên đàn, như được uống vị cam lồ, khiến cho ngũ tạng điều hòa, toàn thân tâm được sảng khoái, nhẹ nhàng an ổn, tăng thêm sắc lực, thầm nuôi dưỡng tâm lực; sắc lực được tăng thêm thì thân tráng kiện; tâm lực được tăng thêm thì tinh thần không phiền nhọc; thân tráng kiện thì dư sức tu tiến; thần không mệt mỏi thì tri quán dễ thành. Phàm việc nấu ăn không đúng pháp thì thân nhiều bệnh tật, tâm nhiều ưu phiền, thân tâm đã bệnh lại phiền, mà có thể tính tiền tu tập đạt đến chỗ khai ngộ, thật không có lẽ đó. Ngay những việc này quán xét là tính mạng của người tu hành, thật có bàn tay của người trong nhà bếp. Cho nên người trong nhà bếp mà ba đức chẳng hiểu, sáu vị chẳng tường thì gọi đó là bọn đầu trâu mặt ngựa, không ngoài những kẻ sát nhân. Nếu ba đức hiểu rõ, sáu vị tinh tường, lại dùng thêm tâm vô ngã, vô nhân, vô chúng sinh, vô thọ giả, thống lãnh sáu căn, tứ chi đúng như pháp, lo chế biến thức ăn, cúng Phật và Tăng, gọi đó là Bồ Tát từ bi. Nên nói “ba ngàn các đức Phật đều được tạo ra rại trong nhà bếp”.

    Lại nữa, làm việc cho thường trụ mà xan tham, chẳng tôn hiền kinh đức, tương lai bị đọa vào ngã quỷ, làm việc thường trụ mà không phung phí, chẳng quán xét công khó khổ của nông dân, tương lai bị nghèo cùng thiếu thốn.
    Lại nữa, người tạo ra thức ăn nước uống, sáu căn chẳng cẩn thận, chín lỗ ( hai mắt, hai tai, hai mũi, miệng, đại tiện, tiểu tiện) buông tung bừa bãi, tứ chi chẳng sạch sẽ, tương lai bị đọa làm ruồi nhặng, loài côn trùng có mùi thối. Tôi đã trình bày những điều trên rõ ràng đều khế hợp với lại dạy của Phật. Nếu có ai được thấy nghe, phát sinh tâm hổ thẹn, tôn trọng mà thực hành theo thì phá trừ được si mê, tri Bát – nhã tăng trưởng, các tội lỗi tiêu diệt, vạn phước được tích tụ, hiện tại thân tâm an ổn, tương lai sẽ lên ngôi vị Bồ Tát, chứng thành Phật đạo. Lời Phật dạy không lừa dối, những người đệ tử Phật trong nhà bếp, phải thấu hiểu tâm của Phật, sẽ có phần giải thoát khổ đau.