Kể từ thời xưa, những người khôn ngoan đã biết sự liên hệ giữa thức ăn và sức khoẻ, hạnh phúc và tự do nơi con người. Họ khuyên nên dùng những bữa ăn mà về sau này tạo cho ta một thân thể khoẻ mạnh mà một cuộc đời đầy hạnh phúc.
Một bữa ăn như vậy được phát triển về sau này như là một phương thuốc cho những người Cổ Hy Lạp, Ấn Độ, Trung Hoa và Nhật Bản.Trong lễ pha trà của người Nhật có một bữa cơm gọi là Yakuseki có nghĩa là một món thuốc.Bài “Gakumon”, bài ca thiền mà người ta thường hát trước các bữa ăn, nói rằng ăn thực phẩm là giữ cho thân thể khoẻ mạnh. Đạo Phật, đạo Thiên chúa... đều có đọc kinh cầu nguyện trước và sau bữa ăn, ngay cả những người ăn thực dưỡng cũng vậy.
Bí quyết của cách nấu ăn thiền do J. Nagasaki, một nhà dinh dưỡng Nhật hiện đại, khuyến khích nên dùng cách nấu ăn thiền, vì cách nấu ăn này có một giá trị dinh dưỡng cao.Mặc dù mùi vị ngon lành là điều quan trọng trong các bữa ăn hàng ngày, nhưng nếu như bữa cơm như vậy làm cho sức khoẻ suy giảm, thì cách nấu nướng ấy cũng không tốt cho chúng ta. Vậy mục đích của sự nấu ăn là soạn những bữa ăn ngon, tạo nên sức khoẻ và sự phán đoán cao hơn cho nhân loại.
Những người có ý thức về thực phẩm đem lại sức khoẻ đã bộc lộ sự bất đồng đối với bữa ăn thực dưỡng, bởi vì nó đặt quá nhiều tầm quan trọng vào việc nấu ăn. Đối với điểm này, G. Ohsawa giải thích trong quyển “Một sự mời gọi đến với sức khoẻ và hạnh phúc” rằng:
Nhiều người ăn thực dưỡng đã tìm lại sức khoẻ, và có người đã chống lại bằng lý luận rằng bữa ăn này thiếu vitamin. Họ đã trở thành quá dương đến nỗi họ bị lôi cuốn về những thứ âm như rau sống và trái cây, cũng là điều rất đúng khi ta nhận thấy rằng những vitamin và men “enzymens” thường bị phá huỷ trong quá trình tiêu hoá.
Tại sao nấu ăn lại cần thiết ? Theo lý thuyết về sự tiến hoá, kể từ khi con người nằm trong thai đã trải qua nhiều thời kì sống khác nhau lặp lại toàn bộ cuộc sống của các loài sinh vật xuất hiện trên trái đất như bắt đầu chỉ là một tế bào, cá, ếch, nhái, rắn, sâu, chim chóc và sau cùng là loài có vú cho đến các loài Homo Sapien (con người hiện đại). Những thứ gì không phù hợp sẽ mất đi theo thời gian.
Theo quan điểm thực dưỡng về việc hoán chuyển và thích ứng, kẻ sống sót là kẻ sống phù hợp nhất, dựa trên sự thay đổi của thực phẩm. Sự thay đổi này do sự thay đổi về khí hậu. Nói một cách khác, trải qua lịch sử loài người và loài vật, khí hậu và môi trường xung quanh đã thay đổi một cách triệt để, có những thời kì rất nóng và ẩm ướt, hoặc những thời kì băng giá và lạnh buốt. Những thay đổi về môi trường xung quanh làm thay đổi thực phẩm và tiêu diệt vài loài động vật. Thay đổi thức ăn thích ứng với một loài và loại này có thể thích ứng với khí hậu mới. Cuối cùng con người xuất hiện (Homo sapiens) khác hẳn với con vượn.
Nguyên nhân của sự sai biệt này, theo Ohsawa và các nhà thực dưỡng là sự thay đổi thức ăn từ trái cây qua hạt ngũ cốc, điều này hẳn đã xảy ra cách đây hàng vài triệu năm.Vì các hạt ngũ cốc là một thực phẩm đặc và tập trung nên chúng chứa đựng nhiều thành phần dương hơn như Sodium và Cacbonhydrat dương, ít vitamin và nước hơn.
Những hạt ngũ cốc dương này dần dần biến đổi vượn thành người bằng cách làm cho xương háng của chúng thẳng ra để đưa thân thể phía bên trên của chúng đến một vị trí đứng thẳng. Vị trí đứng thẳng thay đổi thành phần của bộ não, bởi vì bộ não bắt đầu nhận những chất dinh dưỡng có tính Âm hơn các phần của cơ thể. Bộ não đặc biệt phát triển nhiều hơn khiến cho con người suy nghĩ, trí nhớ, nói chuyện, sáng tạo và tưởng tượng trong một phạm vi rộng rãi.
Rồi đến thời kì lạnh giá đe dọa con người. Để sống sót trong bầu không khí lạnh lẽo này loài người bắt đầu sử dụng lửa. Lúc ban đầu người ta có thể sử dụng lửa để sưởi ấm, rồi sau để nấu ăn với muối và cho bay hơi để mất bớt nước đi... Cách nấu nướng làm cho thực phẩm dễ ăn hơn, đa dạng và rộng rãi hơn. Nấu nướng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm những món ăn ngon hơn.
Tuy nhiên bản chất quan trọng của sự nấu không phải là những lý do này. Mục đích của sự nấu nướng là giúp quá trình chuyển hóa từ thế giới thực vật sang thế giới động vật.
Thảo mộc có khả năng tự tổng hợp chất dinh dưỡng, đó là thứ dinh dưỡng (ngoại nhân) mà ngay cả những loài ăn thịt cũng nhờ vào phần lớn thế giới thực vật để nâng đỡ đời sống của chúng. Theo ý này, chủ thuyết ăn thực vật có tính cách căn bản hơn chủ thuyết ăn thịt.
Tuy nhiên, nếu ta cứ xét theo sinh vật học, sinh lý học và tâm lý học mà nói thì một bữa ăn toàn rau thường có khuynh hướng quá âm đối với loại người có tạng rất dương (xem âm và dương hay là “The book of Judgement” - “Quyển sách về sự phán đoán” của Ohsawa) chẳng hạn tỷ lệ K/Na, trong các tế bào và máu là 5/1 trong lúc tỷ lệ của hạt rau tươi là 4/6 (xem thành phần của các thức ăn Composition of food do Bộ Canh nông Hoa Kỳ xuất bản). Nếu chúng ta ăn mà không dùng lửa, muối và rút nước đi thì tế bào và máu trong thân thể ta sẽ đạt đến gần tỷ lệ rau, một tỷ lệ quá âm đối với con người.
Xét cho cùng, một bữa ăn như vậy thể theo y học Đông phương có thể biểu hiện thành bệnh hoạn như phong thấp, sưng khớp xương, đau tim, mệt mỏi, chán nản, ho lao, bạc tóc sớm, ung thư và áp huyết thấp. Vì hầu như các loại thực phẩm chay đều hơi âm so với tỉ lệ của con người, cho nên ăn chay trường thì chú ý ăn ít thức ăn âm, vì ăn nhiều thức ăn âm nó rút hết (theo nguyên tắc Âm hút Dương) dương khí trong con người mà thánh nhân người ta rất trọng dương (loại dương thanh). Nếu dùng thức ăn âm nên nhớ dùng với mối rang và Miso lâu năm để tạo sự quân bình. Ăn mặn cũng dễ tạo bệnh hiển nhiên ai cũng biết, ăn chay cũng phải hết sức cẩn trọng.
Sự ăn quá độ hay liên tục những thức ăn không cần nấu nướng có thể gây ra những rắc rối như chứng bệnh về tâm lý, như là tính quá nhạy, quá thụ động, yếm thế và nóng nảy.
Nên tìm cách tránh những tình trạng nói trên, vì rau và hạt ngũ cốc đều tiêu hoá lâu hơn, như trong các trường hợp động vật ăn cỏ. Nếu như con người cũng ăn rau như những con bò cái và ngựa thì họ phải dùng hầu hết thời giờ cuả họ tiêu hoá thực phẩm và còn ít thời gian hơn để làm những việc khác. Một người đàn ông như vậy sẽ không sống sót được lâu trong cái thế giới thay đổi nhanh chóng này, họ sẽ bị tiêu diệt.
Theo bản chất sinh học, Con người là những sinh vật Dương bởi vì họ rất tích cực (ưa hoạt động). Vì vậy họ nên ăn những thức ăn âm hơn loài động vật như rau và các hạt ngũ cốc. Đây là luật Âm và Dương - Một luật của vũ trụ. Tuy nhiên cần chọn các loại rau (thảo mộc) có tính dương hơn để cho con người thành dương, nếu không họ sẽ thụ động như cỏ cây hay các loại thú ăn cỏ. Phương pháp nấu nướng làm cho rau, củ, hạt trở nên dương hóa.
Bữa ăn và cách nấu thực dưỡng làm cho sinh lực mạnh hơn lên, vì bản chất trong sạch tự nhiên của các thực phẩm và các đồ gia vị mà người ta dùng. Chúng làm cho trí óc được bình tĩnh, bảo vệ ta chống lại các bệnh tật và nâng cao trí phán đoán của chúng ta, miễn là chúng ta nghiên cứu những nguyên lý của đời sống, và chú trọng sự nhún nhường.
108 món ăn chay bổ dưỡng theo phương pháp thực dưỡng Ohsawa, Phạm Thị Ngọc Trâm